این نوشتار به روش تاریخی و با تأکید بر نگاه جامعه شناسانه به تاریخ، در چارچوب نظری دو گفتمان هویت ایرانی و روابط نخبگان با حوزۀ قدرت سیاسی، تلاش می کند به تبیین و مقایسۀ جایگاه و کارکرد دولت مردان و نخبگان سیاسی و ایلی عشیره ای کُرد در دو دورۀ صفویه و قاجار بپردازد. از مهم ترین یافته های این تحقیق آن است که در مجموعِ دو دوره، از نظر قومی و مذهبی، مانعی جدی بر سر راه ارتقای دولت مردان و نخبگان کُرد...

با روی کارآمدن دولت صفویه، رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، سبک تازه­ای از عزاداری به نام روضه­خوانی و  نوعی نمایش مذهبی همراه با اشعار و متون مرتبط با واقعة کربلا با ایجاد تکیه­ها، حسینیه­ها و موقوفات به وجود آمد. این مراسم و آیین­ها در دوران قاجار برای کسب مشروعیت مردمی، با شدت و گسترش بیشتری دنبال می شد، در این زمان هر طبقه و صنف برای برگزاری عزاداری سعی می­کردند تا از طریق ساختن تکیه و وقف آن، ...

یکی از مهم­ترین ایلات و عشایر ایران، بختیاری­ها بودند که همیشه در تاریخ ایران منشا تحولات و وقایعی بوده­اند، به ویژه در تاریخ معاصر ایران فعالیت و عملکرد آنها بیشتر و پر رنگ­تر شد، بنابراین نقش آنها در دوره­ی قاجار از اهمیت بیشتری برخوردار است. انگیزه و علاقه شدید ایل بختیاری و رؤسای آن برای نیل به قدرت و مقابله آنها با ظلم قاجارها باعث گردید تا دولت قاجار، همیشه با آنها در حال جنگ و ستیز باشد....

چکیده این پژوهش در صدد پاسخ گویی به این پرسش های اساسی است که چرا دولت در دوره پهلوی اول ساختاری متفاوت از دوره قاجار پیدا کرد. چه عوامل ساختاری ترتیب نهادی دولت را دگرگون کرد و آن را به سمت ساختاری جدید (دولت مطلقه مدرن) حرکت داد. علت این دگرگونی ساختاری چه و سازوکار آن چگونه بود. در این مقاله، برای پاسخ گویی به پرسش های یاد شده با استناد به ادبیات مربوط به دولت مدرن و با قرار دادن دولت مدرن د...

در این مقاله، با کاربرد روش توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اسنادی، تلاش بر این است تا توسعه نیافتگی ایران در عصر قاجار با توجه به نقش سیاست و ویژگی های دولت از دیدگاه میردال مورد تأمل قرار گیرد و به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که توسعه نیافتگی ایران در دوران قاجار، چگونه با توجه به نقش و مختصات دولت نرم از دیدگاه میردال قابل تبیین است؟ یافته ها حاکی از این است که جامعه ایران در عصر قاجار ک...

هدف نوشتار حاضر تبیین جامعه شناختی تجزیه سرزمینی ایران در عصر قاجار است. لذا با مطرح کردن این پرسش که تجزیه سرزمینی در عهد قاجار، محصول ضعف دولت مرکزی ایران بود یا تغییر موازنه قدرتِ دولت های مرکز در نظام جهانی سرمایه داری، سعی دارد با نگاهی جامعه شناختی به بررسی این واقعیت اجتماعی - تاریخی بپردازد. بر این اساس نوشته حاضر معتقد است که جدایی بخش هایی از ایران و تغییر جغرافیایی این کشور در عصر قاج...

iran territory had divided in northwestern, northeastern, and east, because of the ruling kings' inefficiency. as a result, many parts of this territory were separated from it. a direct and long struggle between iranians and russians ended with the treaty of gulestan and turkamanchay. russians prepared the way for accepting the akhal treaty by supporting middle east tribes and khans' ...

چکیده ناحیۀ هورامان در غرب کردستان از سدۀ 4ق تا پایان سدۀ 12ق توسط حُکام محلی این ناحیه و تحت نظارت مستقیم حکومت مرکزی ایران اداره می شده است. با شروع سدۀ 13ق شاهان قاجار بی توجه به این مسألۀ و همچنین اختلافات قومی حاکمان هورامان با والیان اردلان کردستان، در پی واگذاری کامل هورامان به والیان اردلان برآمدند که این مسأله باعث شکل گیری شورش هورامان در دورۀ ناصری شد. روابط حاکمان این ناحیه با والیان...

آخرین دوره حکمرانی دولت ایران در مناطق بخارا و خیوه در دوره نادرشاه افشار صورت پذیرفت و پس از آن در مناطق مذکور حکومت هایی از ازبکان استقرار یافت که نسبت به دولت ایران سیاست و روشی در پیش گرفتند که جنبه خصمانه آن بر دوستانه‏اش بیشتر بود. در مرو شاخه‏ای از ایل قاجار از زمان صفویه تا اوایل قدرت یابی آقامحمدخان در ایران، حکومت می کردند که آن هم به دست حاکم بخارا ساقط شد. گر چه آقامحمدخان درصدد اقد...